Je kent het vast wel: jij bent rond tien uur ’s avonds toe aan rust, ploft op de bank met een kop thee en dan komt je puber net tot leven. Hij maakt tosti’s, zapt langs zesendertig kanalen of begint een diepgaand gesprek over het leven. Om 22:38. Op een dinsdag.
En dan die ene grote vraag die je al maanden bezighoudt:
Moet mijn puber eigenlijk nog een vaste bedtijd hebben?
Het korte antwoord? Ja. Het lange antwoord? Ook ja… maar met nuance.
Waarom pubers zo laat naar bed gaan
Je puber is geen ongeorganiseerde nachtuil met bindingsproblemen met z’n dekbed (oké, misschien ook een beetje), maar er zit ook een biologische verklaring achter zijn late bedtijd.
Tijdens de puberteit verschuift het slaaphormoon melatonine. Waar jonge kinderen ’s avonds vroeg slaperig worden, begint dat bij pubers vaak pas rond 22:00 uur of later. Gevolg: ze vallen pas laat in slaap en moeten er toch weer vroeg uit voor school. Resultaat? Chronisch slaaptekort.
En nee, tien keer roepen “je moet gewoon eerder gaan liggen” werkt dus niet. Dan lig je vooral zelf wakker.
Hoeveel slaap heeft een puber nodig?
Volgens slaaponderzoekers heeft een puber gemiddeld 8 tot 10 uur slaap per nacht nodig. Ja, echt. Zelfs als je puber zelf beweert dat hij met vijf uur slaap “prima functioneert”.
Te weinig slaap bij pubers leidt onder andere tot:
- Slechtere concentratie
- Sneller prikkelbaar (ja, nóg sneller…)
- Slechtere schoolprestaties
- Grotere kans op depressieve gevoelens
Slaap is dus niet zomaar een luxe, het is essentieel voor die ontwikkelende hersenen.
Vaste bedtijd: ja of nee?
Een vaste bedtijd helpt pubers om een ritme te houden, maar moet wel aansluiten op hun natuurlijke biologische klok. Als jij om 21:00 uur het licht uit wil hebben en zij pas om 22:30 slaperig worden, levert dat vooral strijd op.
Wat helpt:
- Spreek geen keiharde bedtijd, maar een vaste “offline”-tijd af (bijv. scherm uit om 22:00 uur).
- Creëer rust vóór bedtijd: geen felle schermen, geen spannende series, geen TikTok-marathon.
- Zet vaste gewoontes in: douchen, thee drinken, lezen… zónder te drammen.
En dan komt de vakantie…
Yes, vakantie. Geen school, geen verplichtingen, dus… geen bedtijd?
Veel pubers trekken tijdens vakanties het ritme compleet uit elkaar. Ze gaan om 02:00 uur slapen, staan om 13:00 uur op en eten om 17:00 uur hun ontbijt.
Begrijpelijk, maar niet handig.
Probeer tijdens de vakantie het slaapritme enigszins te bewaken. Niet op de minuut nauwkeurig, maar wel zó dat de overgang naar school niet voelt als een jetlag van drie tijdzones. Bijvoorbeeld:
- Laat ze wat later naar bed, maar spreek een maximale uitslaaptijd af.
- Hou sociale afspraken of uitjes in de ochtend om ze uit bed te krijgen (ja, dat wordt mopperen).
Wat als je puber zich niet aan de afspraken houdt?
Tja, daar gaan we. Want afspraken maken is één, ze naleven een ander verhaal.
Als je puber zich niet aan de bedtijdafspraken houdt:
- Ga in gesprek in plaats van straffen. Vraag waarom het niet lukt. Is het onrust, FOMO, schermverslaving?
- Maak het concreet. Bijvoorbeeld: geen schermen na 22:00 uur. Geen “je moet op tijd naar bed.” Wat is op tijd?
- Betrek ze bij de oplossing. Laat ze zelf meedenken over een ritme dat wél werkt.
- Zorg dat de natuurlijke gevolgen voelbaar zijn. Als hij te laat naar bed gaat en moe is op school: geen “zie je wel”, maar “hoe was dat voor je?”
Een vaste bedtijd voor pubers blijft een uitdaging, vooral in de vakantie. Maar met duidelijke afspraken, een beetje meebewegen en een flinke dosis geduld, kun je samen een ritme vinden dat werkt.
En als dat allemaal niet lukt?
Dan is er altijd nog koffie. Voor jou. En melatonine voor hen (maar eerst even overleggen met de huisarts 😉).
