Plannen is voor veel pubers een uitdaging. Huiswerk, sport, bijbaantjes, vrienden, schermtijd, alles moet een plekje krijgen. Voor jou als ouder kan het verleidelijk zijn om de agenda van je kind erbij te pakken en alles netjes in te vullen. Toch is dat op de lange termijn niet helpend. Want juist in de puberteit is het belangrijk dat jongeren leren zélf verantwoordelijkheid te nemen.
Maar hoe ondersteun je je puber in het plannen, zonder alles over te nemen? Hier zijn inzichten én praktische tips.
1. Begrijp waarom plannen lastig is in de puberteit
Veel ouders merken dat hun kind op de basisschool nog redelijk overzicht had, maar dat het op de middelbare school ineens ingewikkeld wordt. Dat heeft een reden:
- Het brein van pubers is nog volop in ontwikkeling, vooral het deel dat gaat over plannen, prioriteiten stellen en overzicht houden (de prefrontale cortex).
- Pubers leven vaak in het ‘nu’. Wat vandaag of morgen gebeurt, voelt belangrijker dan iets over drie weken.
- Er komen opeens veel meer vakken, leraren en deadlines bij.
Met andere woorden: het is niet gek dat je puber moeite heeft met plannen – het hoort bij de fase van opgroeien.
2. Geef structuur, maar laat verantwoordelijkheid bij je puber
Je hoeft je puber niet in het diepe te gooien, maar het is ook niet de bedoeling dat jij de agenda gaat managen. De kunst is steun bieden én loslaten.
👉 Voorbeeld: in plaats van zelf te zeggen: “Je moet morgen dit hoofdstuk leren”, kun je vragen:
- “Hoeveel tijd denk je dat je hiervoor nodig hebt?”
- “Wanneer zou je dat het beste kunnen doen?”
Zo stimuleer je je puber om zelf na te denken.
3. Maak het concreet en visueel
Een puber kan vaak beter plannen als het zichtbaar en tastbaar is.
- Gebruik een weekplanner of whiteboard op een plek waar iedereen het kan zien.
- Werk met kleuren: bijvoorbeeld rood voor toetsen, blauw voor sport, groen voor vrije tijd.
- Breek grote taken op in kleine stappen. Niet: ‘verslag afmaken’, maar: ‘inleiding schrijven’, ‘bronnen zoeken’, ‘titelblad maken’.
Dit maakt de drempel lager en geeft sneller een gevoel van succes.
4. Leer prioriteiten stellen
Pubers willen vaak alles tegelijk: gamen, sporten, appen met vrienden én huiswerk maken. Help je kind te ontdekken wat écht belangrijk is. Stel samen vragen als:
- “Wat moet vandaag echt af?”
- “Wat kan wachten tot later in de week?”
- “Welke afspraak kun je eventueel verschuiven?”
Zo leert je puber onderscheid maken tussen moeten en willen.
5. Bied hulp, maar word geen reddende engel
Het is verleidelijk om in te grijpen als je ziet dat je puber in de knel komt. Toch is dat hét moment waarop hij of zij kan leren.
- Geef tips, maar laat je kind zelf keuzes maken.
- Als een toets daardoor minder goed gaat, is dat een leerervaring.
- Bespreek achteraf samen wat anders had gekund.
Zo leert je puber dat fouten maken niet erg is, zolang je er iets van meeneemt.
6. Maak plannen leuk en haalbaar
Plannen klinkt vaak saai, maar je kunt het luchtig maken:
- Beloon jezelf na een taak (bijvoorbeeld een kwartier TikTok of gamen na een half uur leren).
- Gebruik apps of tools die plannen overzichtelijker maken.
- Plan ook vrije tijd in: ontspanning is net zo belangrijk als school.
7. Geef het goede voorbeeld
Pubers leren veel van wat ze zien. Als jij zelf altijd chaotisch bent of alles uitstelt, is het lastig om van je kind te verwachten dat hij of zij dat wél goed kan. Laat zien hoe jij een agenda gebruikt, een to-do-lijst maakt of een drukke week overziet.
Tot slot
Je puber leren plannen is een proces. Verwacht niet dat het in één keer lukt. Het vraagt oefening, fouten maken en opnieuw proberen. Als ouder ben jij coach aan de zijlijn: je biedt structuur, stelt vragen en moedigt aan – maar je neemt het stuur niet over.
Want uiteindelijk is dat wat je je kind wilt meegeven: het vertrouwen en de vaardigheid om zélf het leven te organiseren.
Tip: Een invulbare weekplanner (printable) kan hierbij een handig hulpmiddel zijn. Hang hem op een centrale plek in huis en vul hem samen in. Zo wordt plannen iets tastbaars waar je puber stap voor stap handigheid in krijgt.
